>Strona główna >>kalendarium

 

>>>

Sieć kolejowa Zamojszczyzny, choć niezbyt imponująca, ma jednak swoją bogatą i długą historię. Najważniejsze z wydarzeń jakie miały miejsce, starałem się umieścić w skromnym kalendarium. Wiele dat jest podanych w przybliżeniu lub pozbawionych dłuższego opisu, ale wychodziłem z założenia, że lepiej nie pisać czegoś, czego nie jest się pewnym. W związku z tym, miałbym również małą prośbę; jeżeli dysponujesz  informacjami które powinny się tu znaleźć lub masz jakieś uwagi - napisz.

 

lata 80 XIX w.  Cukrownia Poturzyn - pierwszy z takich zakładów na Zamojszczyźnie, buduje kolejkę gospodarczą łączącą zakład w Poturzynie z  portem w Kryłowie.
 1887  Budowa pierwszej na Zamojszczyźnie normalnotorowej drogi żelaznej Lwów - Rawa Ruska - Bełżec.
1901  Powstają odcinki kolei gospodarczej Cukrowni Nieledew. Jest to pierwsza z kolei gospodarczych na Zamojszczyźnie na której wprowadzono trakcję parową.
1902  Powstają odcinki Kolei Gospodarczej cukrowni "Mircze".
1907  Powstają odcinki Klemensów - Płoskie - Zamość i Klemensów - Bukownica, Kolei gospodarczej Ordynacji Zamojskich.
VIII1914  Wojska Rosyjskie budują linie kolei polowej z Chełma przez Zamość do Biłgoraja.
V-VI1915   Wycofujący się Rosjanie demontują większość kolei gospodarczych. Jedyną która pozostaje jest sieć kolei Cukrowni Nieledew.
26.06.1915  Wydany zostaje rozkaz budowy Wojskowej Kolei Polowej z Bełżca do Trawnik.
VIII-X 1915  Armia austriacka po zajęciu terenów obecnego pow. Hrubieszowskiego buduje Wojskową Kolej Polową Uhnów - Hrubieszów (późniejsza HKD)
1916  Budowa kolei polowej Zwierzyniec - Biłgoraj (późniejszej Biłgorajskiej KD)
I-II1916  Armia austriacka kończy budowę linii normalnotorowych Rejowiec - Zawada - Bełżec i Zawada - Zamość oraz przebudowę prowizorycznej parowozowni w Zamościu na obiekt służący do obsługi taboru normalnotorowego. Powstanie linii normalnotorowej Bełżec - Rejowiec wiąże się z rozbiórką większości kolei polowej Bełżec - Trawniki (pozostaje odc. Bełżec - Budy Dzierążyńskie).
1917  Budowa linii Zamość - Werbkowice - Włodzimierz Wołyński.
I1918   Ukończenie odcinka z Werbkowic do Włodzimierza Wołyńskiego i tym samym linii Zawada - Włodzimierz.
pocz. XI 1918  Przejęcie wszystkich kolei polowych i normalnotorowych przez administrację polską.
192?  Budowa kolei gospodarczej z Ruskich Piasków do Żółkiewi.
1923  Rozbiórka linii wąskotorowej Tomaszów - Budy Dzierążyńskie.
1926  Budowa kolei gospodarczej w Zwierzyńcu obsługującej tamtejsze zakłady przerobu drewna. 
lata 20  Modernizacja oraz przebudowa kolei wąskotorowej Włodzimierz - Uhnów m.in. rozbiórka linii ze Strzyżowa do Włodzimierza Wołyńskiego. Powstają także m.in. budynek dworca w Werbkowicach (jeden z ładniejszych na tych terenach) i budynek zarządu w Hrubieszowie.
1929  Budowa dworca w Zamościu oraz parowozowni i budynków mieszkaniowych położonych nieopodal stacji.
lata 30  Kolej Hrubieszów - Uhnów rozpoczyna eksploatację spalinowych wagonów motorowych.
1939  W wyniku działań wojennych zniszczony zostaje budynek dworca w Hrubieszowie.
1939-1944  Okupacja niemiecka.
1941  Rozpoczęcie budowy sieci Kolei Leśnych w Lasach Janowskich.
1941  Zmiany na kolei Hrubieszów - Uhnów. Rozbiórka odc. Wojsławice - Uhanie i budowa z uzyskanych z niego materiałów linii Dziekanów - Strzyżów i Łaszczów - Witków.
15III1944  Tragedia w Gozdowie. 25 osób zostaje zamordowanych przez bandę UPA na tamtejszej stacji. Ruch na kolei Hrubieszowskiej zamiera na kilka miesięcy.
22VII1944  Niemcy opuszczając Zamość wysadzają w powietrze budynek parowozowni oraz większość ramp i torów. Dworzec zostaje spalony.
01.09.1944  Z Zamościa odjeżdża pierwszy po wojnie pociąg.
I-II1945   Na na Kolei Hrubieszów - Uhnów znów ruszają pociągi. 
1949  Przemianowanie Kolei Hrubieszów - Uhnów na Hrubieszowską KD.
1951  "Regulacja" granicy między PRL a ZSRR. Z powodu przekazania Uhnowa stronie radzieckiej likwidacji ulega odcinek Byków - Uhnów.
lata 50   Przekucie Hrubieszowskiej Kolei Dojazdowej na szerokość 750 mm (wcześniej było to 760 mm).
1952  Budowa ostatnich odcinków Kolei Leśnych w Lasach Janowskich.
1955  Budowa łącznicy z Werchraty do Hrebennego, omijającej Rawę Ruską.
1957-195?  Reorganizacja Hrubieszowskiej KD (budowa nowej lokomotywowni w Werbkowicach).
1959  Zamość uzyskuje bezpośrednie połączenie z Krakowem przez Hrebenne i Lubaczów.
1962-63  Przebudowa dworca w Zamościu spalonego przez Niemców w 1944.
1963  Uruchomienie cukrowni w Werbkowicach - jednego z największych kontrahentów  Hrubieszowskiej KD.
1964  Przekucie Biłgorajskiej KD na szerokość 750mm.
lata 60  Budowa "tajnego" kompleksu przeładunkowego w okolicach Dziewięćsierza.
1971  Koniec Biłgorajskiej KD. Powstaje w jej miejsce linia normalnotorowa Zwierzyniec - Biłgoraj.
1971  Rozbiórka linii kolei cukrowni "Werbkowice" z Werbkowic do Kosmowa.
1974  Ukończenie linii normalnotorowej Zwierzyniec Biały Słup - Stalowa Wola Południowa.
koniec lat 70  Budowa zasieków węglowych i zaplecza dla parowozów na stacjach w Werchracie i Baszni. Są to jedne z najnowszych budowli tego typu w Polsce. 
15V(?)1978  Rozpoczęcie prac nad Linią Hutniczo Siarkową (LHS) w Maziarni (pow. Biłgoraj)
15XII1979  Oddanie do użytku LHS.
1979  Wygaszony zostaje na Hrubieszowskiej KD ostatni parowóz. Jest to koniec trakcji parowej na kolejach wąskotorowych Zamojszczyzny.
pocz. lat 80  Budowa nowego kompleksu lokomotywowni w Wysokim k. Zamościa (lok. Zamość Bortatycze). W związku z tym funkcję MD Zamość przejmuje MD Zamość Bortatycze.
?XII1983   Oddanie do użytku nowego dworca w Hrubieszowie.
V1985  Do Zamościa dociera pierwszy pociąg pośpieszny. Jest to istniejące do dziś (w nieco innej relacji) "Roztocze" Warszawa Zach. - Zamość.
1986  Zawieszenie ruchu pasażerskiego na linii Werbkowice - Łaszczów - Byków (HKD).
198?  Elektryfikacja odcinka Rejowiec - Żulin linii nr 69 Rejowiec - Zawada - Zwierzyniec - Hrebenne.
28IV1989  Podjęcie decyzji o likwidacji następujących odcinków Hrubieszowskiej KD: Dziekanów - Matcze i Gozdów - Uchanie.
13I1990  Podjęcie decyzji o likwidacji odcinków: Werbkowice - Łaszów, Łaszczów - Byków, Łaszczów - Witków i Łaszczów - Wożuczyn, czyli większości sieci  Hrubieszowskiej Kolei Dojazdowej. Przyczyną podjęcia tych decyzji jest budowa linii normalnotorowej z Werbkowic do Tyszowiec.
8V1991  Zawieszenie ruchu pociągów na następujących liniach Hrubieszowskiej KD: Werbkowice - Gozdów - Dziekanów - Strzyżów, Gozdów - Nieledew i Dziekanów - Szpikołosy.
17V1991  Wydanie decyzji o fizycznej likwidacji wyżej wymienionych linii.
I-II 1991  W Zamościu wygaszone zostają ostanie parowozy - od 1987r. i tak już coraz rzadziej spotykane w planowym ruchu.
27.04.1991  Pożegnanie trakcji parowej na linii Munina - Hrbenne i odc. Hrebenne - Bełżec.
27XI1992   Wpisanie do rejestru zabytków ocalałych jeszcze linii Hrubieszowskiej KD, czyli odcinka Werbkowice - Gozdów - Hrubieszów.
12VII1993  Pożegnalny przejazd torami Hrubieszowskiej KD i przekazanie resztek taboru do Przeworska.
25.09.1994  WARS uruchamia w pociągu Wrocław - Hrubieszów połączenie wagonem z miejscami do leżenia.
1997  Początek reorganizacji struktur PKP. MD Zamość Bortatycze zostaje przekształcona w Zakład Taboru w Zamościu.
1999  Rozbiórka większości toru normalnego na odc. Zamość Północny - Jarosławiec.
1999  Rozbiórka części  kompleksu Hrubieszów Miasto - Hrubieszów Towarowy.
01.09.1999  Wprowadzenie nowego schematu organizacyjnego PKP. Zakład Taboru w Zamościu zostaje przekształcony w sekcje utrzymania taboru trakcyjnego Zakładu Taboru w Lublinie.
28.05.2000  Pierwsze poważne ograniczenia w ruchu pociągów pasażerskich. Likwidacja przystanków: Jarosławiec i Zawalów na linii nr 72 Zawada - Hrubieszów Miasto.
XI 2000-X2001  Rozbiórka linii normalnotorowej z Werbkowic do Tyszowiec.
10.06.2001  Likwidacja ruchu lokalnych pociągów pasażerskich na odc. Zawada - Zwierzyniec Tow.; Zwierzyniec Tow. - Stalowa Wola Płd.; Zwierzyniec Tow. - Hrebenne - granica państwa; Hrebenne - Horyniec Zdrój i Rejowiec - Zawada.
06.04.2003  Uruchomienie na LHS pociągów do przewozu ciężarówek TIR na platformach.
04.10.2003  Rozpoczęcie modernizacji urządzeń SRK na stacjach w Zawadzie i Szczebrzeszynie. 
IV2004  Koniec modernizacji stacji Szczebrzeszyn. Semafory kształtowe zostały zastąpione przekaźnikowymi semaforami świetlnymi. Zamknięto jedną nastawnie.
VII2004  Koniec modernizacji stacji w Zawadzie. Zakres prac był niemal identyczny jak w przypadku stacji w Szczebrezszynie.
12XII2004  Wstrzymanie do odwołania ruchu pociągów pasażerskich na trasie Hrubieszów - Zamość.
VIII2005  Pierwszy kurs prywatnego przewoŸnika na ZamojszczyŸnie. Firma "Rail Polska" uruchomiła wahadła miału węglowego do Hrubieszowa.
I2006  Koniec modernizacji stacji w Ruskich Piaskach. Zakres prac był podobny, jak w przypadku stacji w Szczebrezszynie i Zawadzie.
26III2006  Poważny wypadek ok. km 32 linii 69 (Rejowiec - Hrebenne - GP). Wykolejeniu uległ zwrot pustego wahadła relacji Połaniec - Jaszczów, prowadzony ST44-854. W wyniku wykolejenia zniszczeniu uległo kilkadziesišt metrów torowiska wraz z nasypem oraz kilkanaœcie wagonów towarowych. Uczestniczšca w wypadku ST44-854 została skreœlona z inwentarza i pocięta na złom. Udrażnianie szlaku trwało około 2 miesięcy.

Źródła:
- Artykuł p. Leszka Byliny "Hrubieszowskie Koleje Wąskotorowe. Podzwonne czy z nadzieją?"
- "Świat Kolei" nr 11/2002.
- "Przewodnik po Gminie Werbkowice" aut. Zofia Dyda.
- Wystawa "Żelazne Drogi" w Zamościu.
- "Eksploatacja Kolei" nr 2 /1985
- strona Łukasza Przyczyny www.math.uni.wroc.pl/~s129659/kolejowo/kolejowo.htm 
- nieoficjalna strona LHS http://lhs.pl 
- nieoficjalna strona CM Lublin i Hrubieszowskiej  KD http://www.kolbak.telprojekt.pl 

>>>

 © Bartosz Sojda 2004 - 2005